Fout gerekend: Hoe een adviseur zelf de rekening betaalde

Negen jaar geleden schreef ik een blog voor onze website over “Hoge bomen”. Dat ging over een Quote 500-ondernemer die achter de tralies verdween wegens het zakelijk boeken van privé-uitgaven. In zijn kielzog nam hij een paar leveranciers mee die bewust hadden meegewerkt. Ze werden verdacht van valsheid in geschrifte. Recenter zagen we de naam Frits van Eerd opduiken in een vergelijkbare context. Wat daar precies speelt, is nog een mysterie. Maar ook DJ’s Afrojack en Tiësto kwamen de afgelopen jaren voorbij in het belastingnieuws. Blijkbaar blijft het spreekwoord over hoge bomen en veel wind relevant. Klein zijspoor: BNR maakte in 2022 een podcastserie over Jumbo en Frits van Eerd met exact deze titel.

Bij de genoemde DJ’s lag de focus minder op de belastingplichtigen en meer op de belastingadviseur: Frank Butselaar, de fiscalist van de sterren. Hij zit inmiddels al een tijdje in de VS achter slot en grendel wegens belastingfraude. Zijn prijs? Een verblijf van 30 maanden in de cel. Het Openbaar Ministerie wilde een duidelijk signaal afgeven: “Thumbing your nose at the law will result in consequences.” Vrij vertaald: je moet de belastingdienst niet voor de gek houden. Een vormfout bij datzelfde OM zorgde ervoor dat hij er met “slechts” 30 maanden vanaf kwam. Ook hierover bestaat een podcastserie die absoluut een luistertip is – al is het maar om te horen hoe het niet moet.

Nu even de nuance. Internationaal belastingrecht is bijzonder lastig. Wie mag waar belasting heffen? Dat is vastgelegd in verdragen, maar de nationale wetgeving gooit vaak roet in het eten. Artiesten die de wereld overvliegen, lopen tegen dubbele heffing aan, ondanks verdragen die dit moeten voorkomen. Butselaar adviseerde zijn cliënten over hoe ze dat konden vermijden. Ging hij te ver? Dat is de vraag. Was het een beroepsfout of doelbewuste misleiding? Vorm je eigen mening.

Afrojack en Tiësto troffen een schikking voor miljoenen, maar hun adviseur zit nu in een Amerikaanse cel. En alsof dat nog niet zuur genoeg was, zijn hij en zijn vrouw in Nederland ook nog eens financieel aan de grond geraakt door wegvallend inkomen en torenhoge advocaatkosten. Interessant detail: Butselaar stuurde ongetwijfeld forse facturen, maar hij heeft zichzelf niet verrijkt met deze constructies. Geen geheime Zwitserse bankrekening of een luxe villa op de Kaaimaneilanden.

Met ruim 25 jaar ervaring kan ik zeggen dat de wereld is veranderd. De wereld is kleiner, wetgeving complexer. Maar ook de accountancy. Iedere accountant en fiscalist ligt onder een vergrootglas. We hebben te maken met strenge wet- en regelgeving en het fenomeen “medepleger” betekent dat niet alleen de belastingontduiker zelf, maar ook de adviseur vervolgd kan worden. Het verhaal van Butselaar lezen fiscalisten dan ook met gemengde gevoelens. In het Financieel Dagblad van 21 februari jl. waarschuwde een hoogleraar accountancy niet voor niets de fiscalist: Hoe ver ga je voor je cliënt?

Ik wil eindigen met dezelfde woorden als negen jaar geleden: Laten we binnen alle redelijkheid de grenzen in het grijze gebied zoeken. Met 50 tinten is dat gebied groot genoeg. Roomser zijn dan de Paus is natuurlijk niet nodig, maar het is zaak om geen goed voorbeeld te worden, niet in deze context.